اینترنت وسیله بسیار مهم در دنیای امروزی که به مردم کمک می کند تا از جهان پیرامون خود اطلاعات کسب کنیم و بسیار ی از کار ها هم با اینترنت انجام می شود.اما این روز ها اپراتور ها  به هر نحوی که بوده اینترنت را با رضایت کامل دولت افزایش داده اند . این افزایش قیمت که قرار بود در اسفند ماه سال گذشته انجام شود ولی به خاطر ورود مسئولان عالی کشور اجازه افزایش قیمت را نداند. این روزها اپراتور ها به حذف بسته های بسیار به صرفه اینترنت یا افزایش قیمت آنها کرده است که بسیار باعث تعجب مردم شده است. اپراتور ها به خاطر این که زسر ساخت های نامناسبی در کشور بوده است و به نحوی وزیر ارتباطات هم آن را قبول کرده است دست به این کار زده اند . آیا باید دید در قبال افزایش قیمتی که اپراتور ها برای بسته های اینترنت قرار داده اند یا خدمات بسیار عالی تدارک دیده اند یا خیر.

چند روزی است که از همه جا خبرهایی مربوط به گرانی اینترنت شنیده می شود، که با وجود محاسبه رسانه ها و توجیه مسئولان، فقط نشان از بدتر شدن اوضاع و بیشتر شدن هزینه های این بخش خواهد داشت. با وجود آن که هنوز فکر اساسی و بنیادی برای زیرساخت ها و مساله پهنای باند و سرعت و کیفیت اینترنت؛ چه ثابت و چه همراه؛ نشده است، قیمت ها را افزایش دادند و امیدوارند با گران کردن اینترنت در این بخش اتفاقی فوق العاده رخ داده و ناگهان همه چیز عوض گردد. در این بین طرح صیانت از اینترنت نیز فرمول شتاب زده ای است که مشخص نیست آیا در فضای کنونی راهبردی است یا مشکل افزا؟!!

نعناکار در این خصوص می گوید: "افزایش قیمت اینترنت دو نکته دارد: یکی این که باز بر می گردد به شبکه ملی اطلاعات. اگر واقعا شبکه ملی اطلاعات ایجاد شده باشد و تفکیکی تعرفه صورت بگیرد ما هم شاهد کیفیت خوب خدمات هستیم، هم قیمت پایین تعرفه. ولی متاسفانه به این علت که این تفکیک در لایه های زیرساختی درست انجام نشده، مردم مجبورند قیمت اینترنت گران شده را بپردازند و پهنای باند هم که به هر دلیلی تامین نشده از مبادی بین المللی در واقع گیت وی اصلی و کیفیت هم یک چیز محسوسی نمی بینند که تغییر کرده و بهتر شده باشد و فشار مضاعفی به مردم وارد می شود."

بر اساس تفکیک تعرفه؛ زمانی که کاربران از شبکه ملی اطلاعات استفاده می کنند؛مثلا وقتی از اپلیکیشن ها بانک ها، مدارس و ادارات دولتی استفاده می شود، نباید هزینه بالایی بپردازند. ولی از آن جهت که در حال حاضر هیچ مرجعی وجود نداشته که مشخص کند ارتباطات کاربران بر روی شبکه ملی است یا شبکه بین الملل، مشترکین مجبور به پرداخت هزینه های نامشخصی هستند که هیچ پاسخی برای آن پیدا نمی شود.

نعناکار در ادامه در خصوص محاسبه یکسان ترافیک داخلی و خارجی می گوید : "تامین کنندگان اینترنت می گویند این طور نیست که تعرفه این دو یکسان باشد. اما سنجه ای ندارید، مثلا شما با موبایلت به اینترنت وصل می شوی و بانکت را چک میکنی، کارت به کارت می کنی یا بیمه ماشین تمدید می کنی یا سوابق بیمه تامین اجتماعی را نگاه کنی، هیچ جا به تو نمی گویند این ارتباطات الان روی کدام شبکه انجام می شود؟ روی شبکه ملی یا شبکه اینترنت. اگر روی ملی است قیمتش چند است؟

فرمولی که ارائه کرده اند که یک سوم قیمت است، چطوری محاسبه می شود. یعنی اگر قبض دیتایت را بگیری این تفکیک معلوم نیست که چند گیگ یا مگ آن روی شبکه ملی آمده و کدام روی شبکه اینترنتی. لذا مجبوری از همراه اول یا ایرانسل یا نت خانگی پکیج کامل اینترنت را بخری. شاید من بخواهم فقط شبکه ملی بخرم. من ماهی 500 هزار تومان می دهم ؛ولی کلا کارم روی شبکه ملی است و به اینترنت کاری ندارم. این تفکیک وجود ندارد و این پولی که مجبوری برای شبکه اینترنت بدهی معمولا چندین برابر است و تفکیکش هم شفاف نیست.

از نظر قضایی ما نمی توانیم تفکیک کارشناسی داشته باشیم با ادله متقن و بگوییم پولی که بابت ارتباطات دادی کجا خرج شده. به شما هم خیلی این اجازه را نمی دهند که خودت انتخاب کنی، کما این که این انتخاب در خیلی از کشورها وجود دارد، مثلا من یک مدرسه دارم و مدرسه ام هم فقط از شبکه ملی استفاده می کند."

بنابراین با توجه به این که تفکیکی از سوی مراجع ذیربط صورت نپذیرفته، کاربر همواره در سردرگمی خواهد بود و مجبور به پذیرفتن هر چیزی است که اعلام می گردد .

آیا فضای رقابتی بین اپراتورها وجود دارد؟

از نظر تئوری اپراتورها دولتی نبوده و فضای رقابتی ای که بین آنها وجود دارد باعث میگردد تا بسته ها و طرح های مقرون به صرفه ای نصیب مشترکین گردد.

نعناکار درباره شبهه وجود انحصار در ارائه خدمات اینترنتی می گوید:

"این نکته به تحقق میدانی نیاز دارد. ما هیچ اپراتور خصوصی نداریم واقعا. ممکن است روی کاغذ باشد ولی سهامداری را نگاه کنی و مجامع را، دولتی طور هستند. رقابتی ندارند، بیشتر بازار را تقسیم می کنند. این با رقابت کردن فرق دارد. چند سال پیش آمدن این کار را بکنند.

پروانه های ام وی آن اورا زدند. 23 یا 24 پروانه دادند که بتوانند فضای رقابتی را گسترش دهند داخل کشور. چنید سیم کارت و اپراتورهای همراه آمدند مثل کیش، سامان و آپ تل و ... ولی این طرح شکست خورد. چون خود ام آن اوها رقابت بین خودشان را تشدید کردند.

اجازه نمی دهند به لایه های پایین ام وی آن او برسد. او هم که می خواهد رقابت کند، وقتی می بیند بازار یک بازار غیر رقابتی است و بخش خصوصی نیست، تقسیم می کند. این باعث می شود اینها همیشه از ان بالا یک دلی می کنند. لذا هیچ وقت شما نمی توانید در این بازار فعلی انتظار داشته باشید که یا رقابت شکل بگیرد یا منجر به کاهش هزینه شود.

این اتفاق هیچ وقت نمی افتد. بهترین شرایط این است که قیمت های اپراتورها با هم سینک و یکسان شد. این که بخواهد کاهش پیدا کمد، امکان ندارد."

سرویس اینترنت رایگان، راهکاری شکست خورده

بر اساس اعلام سازمان تنظیم مقررات رادیویی، اینترنت رایگان به طبقات کمتر برخورداری که ماهیانه کمتر از دو گیگ مصرف می کنند، اختصاص می یابد.

نعناکار در خصوص این خبر هم گفت : "من در جزئیات این صحبت نیستم، باید ببینم دو گیگ از چه را می گوید.

دو گیگ اینترنت را می گوید یا دو گیگی را می گوید که مخلوط با شبکه ملی است یا دو گیگ شبکه ملی است. بله، خیلی از افراد در خانه فیلیمو و نماوا می بینند.

این باید شبکه ملی باشد دیگر، باید ببینیم الان کسی که اشتراک می گیرد و پول اینترنت می دهد و نماوا و فیلیمو می بیند، دارد پول چه چیزی را می دهد؟ بخشی پول اشتراک خدمات را می دهد و بخشی پول پهنای باند و بخشی ترافیک. آیا واقعا اینها تفکیک شده؟

نکته دوم این که به نظرم سوبسید دادن کلا این مدلی غلط است. ماده سه قانون تجارت الکترونیکی می گوید: وقتی می خواهی قانون تصویب کنی؛ باید به این مصوبات بین المللی نگاه کنی تا شما در نظام بین الملل با ارتباطات و دیتا هماهنگ باشی. نمی شود جزیره جدا باشی. ما پرکتیس این مدلی نداریم که دولتی بیاید، بگوید من این مدلی فلان تومن بایت فلان مساله می دهم. بلکه می گوید: من کف هزینه و کف ارتباطات و کف کیفیت را تضمین می کنم."

در دوره های پیشین هم اپراتورها تجربه اختصاص اینترنت رایگان به اقشار مختلف مانند معلمان، طلاب، اساتید و ... داشته اند و تلاش می کردند تا مشکلات گرانی اینترنت را کمی کم رنگ تر جلوه بدهند. به نظر می رسد این مساله که در آن زمان هم مانند مانند مسکن عمل می کرد، خیلی کارگشا نبود و در جهت رفع مشکلات تاثیر خاصی نداشت.

از آنچه گفته شد می توان دریافت مساله زیر ساخت ها و تفکیک هزینه های اینترنت معضلی بنیادی است که احتیاج به برنامه ریزی و مدیریت حساب شده خواهد داشت تا بتواند شریط را بهبود بخشیده و در دراز مدت کارگشای هزینه های اینترنت خانوارها گردد.